18 maart 1961

Nozems. Ze duiken overal op en de sociologen hebben er zich en masse op gestort. Het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Weten-schappen heeft een conferentie gewijd aan deze onbewuste revolu-tionairen.

Mr. dr. P.H. de Vries, secretaris van de Stichting Evangelisch Herstel en Opbouw, heeft op die conferentie weer eens laten zien waar het in Nederland allemaal om draait: de middelmaat. De nozem verdomt om aan dat spel mee te doen. Hij geeft zijn geld uit voor zijn of haar eigen genoegen (er zijn ook meisjes-nozems): kleding, motoren (zul-len wel brommers zijn), de kapper wordt door een deel van de meis-jes twee keer per week bezocht. Dat laatste geldt natuurlijk alleen voor de werkende jeugd (ze geven dus hun eigen geld uit), maar ook de jongens en meisjes die nog op school zitten geven hun zakgeld uit aan kleding en brommers.
Gelukkig, ik parafraseer nog steeds, zijn er twee soorten nozems: de weekendnozem en de ook-door-de-week-nozem. De eerste is in prin-cipe een keurig mens, maar op zaterdagavond verandert hij of zij in een nozem. Op zondagmorgen is dat echter weer voorbij. Met die kinderen zal het wel goed komen. De full-time nozems zijn echter andere koek: zij lopen ook door de week in opvallende kleding en zullen zich tot criminelen ontwikkelen. Het zijn "jongens van de vlak-te". Ze zijn afkomstig uit de ongeschoolde arbeidersklasse. Volgens mr. dr. De Vries zijn deze nozems niet in staat tot abstract denken, niet tot rederen, ja soms zelfs helemaal niet tot enige vorm van denk-arbeid. Men heeft ze op school met veel moeite rekenen, lezen en schrijven geleerd, maar het niveau van het denken hebben ze niet bereikt. Exacte kennis hebben nozems al helemaal niet. Kortom: een soort Neanderthalers.
Na deze zogenaamde beschrijving komt De Vries met een hele serie verwijten die mijns inziens een veel betere beschrijving van het fenomeen vormen. Nozems zijn nihilistisch, anti-clericaal, hebben een gebrek aan manieren, smaak en persoonlijkheid en hangen geen enkele ideologie of religieuze overtuiging aan. Daardoor assimileren ze niet en blijven ze buiten de maatschappij staan.

Vanuit die positie, dat is mijn analyse, hebben ze een visie op de samenleving die de waarheid na aan de huid ligt. De economie wil hen niet, dus hoeven ze de economie niet. De voortdurende dreiging van een atoomoorlog geeft hen de gedachte dat het er allemaal niet zo-veel toe doet. Een nozem protesteert door zijn of haar gedrag, kle-ding en gewoonten tegen een maatschappij die niets te bieden heeft. Daar helpen ook mooie praatjes over de rol van ouders, opvoeders, clubhuizen en over het brengen van offers echt niet tegen.

9 maart 1961

De smog van Londen, waarbij duizenden mensen om het leven kwa-men door luchtvervuiling, kunnen wij hier ook verwachten.
Van wie horen we dat? Niet van de inspectie van de Volksgezondheid. Nee, het moet komen van de mensen die denken geld te verliezen als de vervuiling zo doorgaat. De boeren.

Het Landbouwschap stelt dat het agrarische bedrijf grote schade ondervindt van giftige stoffen en van stof- en roetdeeltjes in de lucht. Ook wordt, aldus het Landbouwschap, de geestelijke en lichamelijke volksgezondheid ernstig bedreigd door de gevolgen van de steeds verder gaande industrialisatie. Aangezien er geen wetgeving is om de vervuiling aan banden te leggen, stellen de boeren voor de hinderwet zo te wijzigen dat op korte termijn ingrijpen mogelijk wordt.

Wat ik mij afvraag: wie zal het schoonmaken en schoonhouden (!) betalen? Wij soms?

1 maart 1961

In het kader van het werkgelegenheidsbeleid wil de regering het hypotheekkantoor in Winschoten sluiten en het personeel overplaat-sen naar Groningen. Het argument is dat het kantoor te klein is. Met dat kantoor verdwijnt tegelijkertijd het kantoor der registratie en suc-cessie.
Het argument dat de staatssecretaris gebruikt is te belachelijk voor woorden. Er is op het kantoor zoveel werk dat ambtenaren uit Gro-ningen hier gedetacheerd zijn omdat de twintig man personeel de za-ken anders niet af kunnen handelen. Het gebouw zelf is zeker niet te klein, want een deel ervan wordt onderverhuurd. Ook uit het oog-punt van kostenbeheersing is het een merkwaardig besluit omdat de verhuizing een kostbare verbouwing van het kantoor in Groningen noodzakelijk maakt.

De enige logica die ik achter het beleid kan ontdekken is centralise-ring. Dat dat duur is en ten koste gaat van de regio's is blijkbaar van ondergeschikt belang.

23 februari 1961

Gedeputeerde Staten van Groningen hebben geen goedkeuring ver-leend aan het plan de Venne door te breken naar de Emmastraat. Misschien blijft het hart van Winschoten dan toch nog gespaard. De gemeente gaat in beroep bij de Kroon.
Een minder belangrijk item van de gemeenteraadsvergadering was de naam van de rotonde die in de plaats van het kolkje is gekomen (aan het begin van Langestraat, Venne en Engelstilstraat). Het wordt Ol-dambtplein. Erg origineel.

23 februari 1961

Televisie is niet alleen duur in de aanschaf, maar ook in de productie. Toch hebben al 800.000 mensen in Nederland een t.v. Zij konden onlangs kijken naar de duurste televisieproductie ooit gemaakt in Ne-derland: de VARA zond de Dreigroschenoper uit met in de hoofdrol Joop Doderer. De vraag is natuurlijk - je woont in Nederland of je woont er niet - wie gaat dat betalen?
De regering stelt voor reclame toe te laten op de t.v. Dit vanuit de gedachte dat reclame van grote betekenis is voor het economisch leven. Een weinig krachtig argument. Blijkbaar is goed dat wat goed is voor de economie.
Men stelt het zich als volgt voor. Er komt een afzonderlijk zendernet, met afzonderlijke programma's. Een nog onbekende organisatie zal de programma's op deze zender mogen gaan maken; dat kan de NTS zijn, maar ook andere concessionairs zijn mogelijk.
Deze concessionair zal rekening moeten houden met de culturele taak van de tv. Een door de overheid te benoemen lichaam zal daar zal toezicht op houden. Deze organisatie moet ook de reclame-boodschappen zelf in de gaten houden. Reclame mag niet meer dan 10 % van de zendtijd in beslag nemen. Tenslotte wil men dat de winst ten goede komt aan het hele televisiebestel.
Het klinkt allemaal mooi en aardig, maar reclame op de t.v. is toch wel wat anders dan in de krant of in tijdschriften. Daar sla je de adver-tenties gewoon over; bij de t.v. zal dat niet zo makkelijk gaan. Je moet dan naar het apparaat toelopen en overschakelen naar een andere zender. Maar je weet natuurlijk niet wanneer de reclame afgelopen is, zodat je te laat terugschakelt. Het resultaat zal zijn dat je gedwongen wordt advertenties in je op te nemen.

11 februari 1961

Ik kan niet kiezen. Moet ik nou eerst vertellen over het begin van het heelal, of eerst over het aantal in Winschoten te bouwen woningen? Ze hebben namelijk ontdekt - of is het bedacht? - dat het heelal met een explosie is ontstaan. Hoezo onstaan, denk ik dan. Wat is er dan geëxplodeerd? Er moet toch eerst iets zijn voordat het kan ontploffen. Maar als dat zo is, dan kan toen het heelal niet ontstaan zijn. Dus toch maar eerst de woningbouw.
De provincie Groningen heeft van de regering maar weinig bouwvolu-me toegewezen gekregen: 1070 woningwetwoningen en 1030 premie-woningen. In totaal dus 2100, wat op 67.500 voor heel Nederland niet veel is (iets meer dan 3 %). Als je dan ook nog ziet dat 560 van die woningen bestemd zijn om krotten te vervangen, dus geen nieuwe woonruimte scheppen, dan blijven er eigenlijk maar 1540 nieuw-bouwwoningen over. Winschoten heeft daarvan 29 gekregen, waar-van 24 (!) ter vervanging van 'onbewoonbaar verklaarde woningen'.
In voorgaande jaren waren die cijfers 50 (waarvan 6 ter vervanging) en 30 (11 ter vervanging). Dus royaal is het kabinet voor ons bepaald niet geweest. In reactie op dit soort praktijken heeft de Winschoter Industrie-Woningbouw besloten op korte termijn 160 woningen te bouwen. Op die manier komt er tenminste schot in de zaak.
Het heelal. Wat hebben ze nu ontdekt? Met behulp van radiotelesco-pen, dat zijn telescopen die niet het licht bekijken maar naar geluid luisteren, heeft men vastgesteld dat alle sterrenstelsels zich naar de buitenste rand van het heelal bewegen. Als je dan teruggaat in de tijd, hebben de stelsels, althans volgens de theorie, een gemeenschap-pelijk beginpunt gehad. Dat punt ligt miljoenen jaren in het verleden. Men denkt dat een explosie het begin is geweest omdat de stelsels met grote snelheid van het centrum af bewegen; en des te meer naar de rand, des te groter de snelheid. De stelsels die het verst weg zijn, bewegen bijna met de snelheid van het licht. Die hebben dus blijkbaar de grootste klap gekregen. Omdat het heelal door de uitdijing blijft groeien, verwacht men dat het in de toekomst zo groot zal worden dat het uiteen zal scheuren. Erg veel zorgen hoef we ons daar overi-gens niet over te maken: het gebeurt pas over honderden miljoenen jaren.

26 januari 1961

Men heeft blijkbaar nog niet zijn bekomst van de pogingen de ver-makelijkheidsbelasting voor bioscopen te verlagen. Deze keer ging de gemeenteraad, op verzoek van de bioscoopexploitanten, opnieuw accoord met een dergelijke verlaging. Om de begroting wat te ontzien geldt de verlaging deze keer alleen voor cultureel gekeurde films.
Er waren nog wat andere puntjes in de gemeenteraad die aandacht vereisen: de muziekschool en de vuilnisemmers. Wat in het werke-lijke leven gaat het vaak om de details.
De muziekschool wordt een gezamenlijk project van de gemeenten Beerta, Finsterwolde, Midwolda, Nieuweschans, Nieuwolda, Oude Pekela, Scheemda, Wedde en Winschoten. Al deze gemeenten gaan de muziekschool subsidiëren. De docenten krijgen op deze manier de ambtenarenstatus en het voorlopige bestuur de zekerheid dat het geld voor de organisatie er komt. Bovendien wil men vastleggen dat gemeenten zich niet zonder meer uit het bestuur van de muziek-school kunnen terugtrekken en op die manier de andere gemeenten kunnen opzadelen met de kosten. Met dat voorstel is de gemeente-raad hier accoord gegaan.
De vuilnisbakken. Men schat dat die ongeveer 10 jaar mee gaan. De vorige lading was gratis ter beschikking gesteld van de bevolking, maar nu wil de gemeente er toch geld voor zien. De precieze invulling van die wens had natuurlijk weer veel voeten in aarde. B&W stelden voor dat bij vervanging f 2,50 zou moeten worden betaald; wanneer de emmer aan vervanging toe is voor dat de tien jaar zijn verstreken zou bovendien per jaar f 1,- extra op tafel moeten komen. Op die manier wil men stimuleren dat men zuinig is op zijn bak.

De CPN bij monde van de heer Striezenau zag er een verkapte ver-hoging van de reinigingsrechten in. Hij stelde voor de vergoeding van f 2,50 te vervangen door een waarborgsom van dezelfde grootte. Als de emmer na tien jaar versleten is, wat bij normaal gebruik valt te verwachten, dan krijgt men zonder verdere kosten een nieuw exem-plaar. De beslissing erover is niet gevallen: de zaak ligt nu bij een commissie.

3 januari 1960

Het afgetreden kabinet had nog een verrassing voor ons: het is weer aangetreden. De Gaay-Fortman heeft de A.R.-fractie en minister Van Aartsen zo ver gekregen dat ze accoord gaan met een verhoging van het aantal premie- en woningwetwoningen met 2500, in plaats van 5000. Er worden nu dus in totaal 67.500 woningen gebouwd. Geweldig, die politiek!

23 december 1960

Het kabinet had nog een mooie kerstverrassing voor ons: het is afge-treden. Anderhalf jaar heeft De Quay er gezeten als minister-presi-dent.
Minister Van Aartsen wilde niet instemmen met een motie waarin het aantal premie- en woningwetwoningen werd verhoogd van 65.000 naar 70.000. De motie was van regeringspartij A.R. en werd behalve door de oppositie ook ondersteund door de C.H.U. die eveneens in de regering zit.
Van Aartsen hield zijn poot stijf omdat hij vreest dat door grootse bouwplannen de prijzen van huizen en dus van huren omhoog zullen schieten. Er zal immers door dezelfde bedrijven met dezelfde hoe-veelheid arbeidskrachten meer gebouwd moeten worden. Voeg daar-aan toe dat in de vrije sector ook veel gebouwd wordt en het risico is te groot dat volkshuisvesting niet meer te betalen zal zijn. Daar zullen juist de huurders van de goedkope huurwoningen het slachtoffer van worden. Dat zijn beleid de woningnood niet snel oplost beschouwt Van Aartsen als de prijs die betaald moet worden voor de lagere kosten.

Burger van de PvdA strooide wat zout in de wond door voor de VARA-microfoon te verklaren dat het experiment met een buitenpar-lementair kabinet, want zo was het kabinet De Quay anderhalf jaar geleden gepresenteerd, mislukt was. Zo houdt Burger het gezellig.

21 december 1960

Hij heeft er geen spijt van. Volgens Eichmann is spijt is iets voor kinderen. Ik weet niet of dat klopt, maar in het licht van zijn misdaad is het al of niet hebben van spijt nauwelijks van belang. Hoe kun je spijt hebben over de moord op 6 miljoen mensen? Het woord 'spijt' kan toch nooit de enormiteit van deze misdaad omvatten!
De lange arm van de Israëlische geheime dienst heeft de man opge-pakt in Argentinië, waar nog wel veel meer nazi's zullen zitten. De joodse staat heeft de doodstraf niet afgeschaft, omdat men de moge-lijkheid van vergelding op oorlogsmisdadigers open wilde houden. Eichmann wordt dus opgehangen. Maar voor die tijd gunt hij ons nog een blik in zijn merkwaardige, typisch Duitse (?), denkwereld.
De moord op de joden had hij enkel en alleen georganiseerd omdat hij bevel daartoe had gekregen van zijn superieuren. Hij nam enige afstand van zijn handelen, maar niet omdat hij tot inzicht was geko-men in de misdadigheid van zijn handelen, integendeel. In zijn ogen bestaat de beoordeling van zijn handelen als misdadig alleen omdat Duitsland de oorlog verloren heeft.
Hij beschouwt zichzelf niet meer als nazi, maar hij heeft er ook nog geen afstand van genomen. "Ik geloof niet meer dat ik datgene zal aanhangen wat ik heb aangehangen."
Op een manier die voor ons niet begrijpelijk is scheidt Eichmann zijn eigen gedrag van zijn mening daarover. Hij doet alsof het aanhangen van het nazidom een gebeurtenis is die je overkomt, waar je niet verantwoordelijk voor bent. Blijkbaar heeft hij na de oorlog geleerd dat dat een niet geheel juiste voorstelling van zaken is. "Ik moest bevelen uitvoeren. Wanneer het mijn taak was geweest dergelijke bevelen te geven, had ik het niet gedaan". Moreel corrupt, dat is het woord.

20 december 1960

Het is rampentijd. Eergisteren zijn boven New York een DC-8 straal-vliegtuig van United Airlines en een Constellation van Transworld Airlines in slecht weer (sneeuwstormen) tegen elkaar gevlogen. De DC-8 stortte neer op Brooklyn waar een huizenblok instortte, een tweede in brand vloog, net als alle in de buurt geparkeerde auto's. De Constellation belandde op Staten Island. Dat is blijkbaar onbewoond, want er wordt in de krant niets vermeld over geraakte gebouwen, auto's of fabrieken. Wat zou er trouwens gebeuren als zo'n ding op een kerncentrale viel? Aanvankelijk had één van de 128 passagiers de ramp overleefd, maar deze overleed gisteren alsnog. Omdat op de grond ook nog eens negen mensen dodelijk gewond raakten, zijn in totaal 137 mensen overleden.
Dat was ramp nr. 1.
Ramp nr. 2 was een ongeluk met een Convair van de Amerikaanse luchtmacht. Deze is gisteren neergestort op het centrum van Mün-chen. Hij raakte daarbij een kerk en een tram. Er vielen 49 doden: alle inzittenden van het vliegtuig (20 mensen) en 29 trampassagiers. De bestuurder van de tram, waarvan de aanhangwagen werd geraakt, hoorde een knal en zag vervolgens een felle lichtflits. Hij dacht eerst dat er iets mis was met de bovenleiding, maar toen hij achterom keek zag hij dat de wagen achter hem in brand stond.

Ramp nr. 3 was wederom in New York. Op het bijna voltooide vlieg-dekschip Constellation werd met een vorkheftruck per ongeluk het mondstuk van een tank met kerosine afgereden. De kerosine stroom-de over het dek, zakte vervolgens naar een lager gelegen verdieping waar men aan het lassen was. Daar ontvlamde de vloeistof en binnen korte tijd stond de hele boel in lichte laaie. Op dat moment bevonden zich 4200 (!) mensen aan boord. De meesten redden zich door over-boord te springen. Anderen verlieten het schip via de loopplanken en een aantal werd met behulp van een hijskraan van het schip getild. De brandweer heeft, in asbestpakken en voorzien van rook- en gasmas-kers, ook nog mensen uit het schip gehaald. Zeven uur nadat de brand begon werden nog steeds klopsignalen uit het ruim gehoord. Er waren toen dus nog levende mensen aan boord. Tot nog toe zijn er vijftig doden, maar men verwacht dat het er honderd zullen worden.

26 november 1960

Tijdens de Spaanse Burgeroorlog werd in de Republiek het geven van fooien als een vernederend gebaar beschouwd. Dat standpunt is nu ook doorgedrongen tot de Nederlandse kapperswereld.
Tot nu was het gebruik dat de degene die je geknipt of geschoren had een fooi kreeg. Als een persoonlijk extraatje zeg maar. Dat is met ingang van volgende week maandag verboden. Alle kappers in loon-dienst hebben een loonsverhoging van 15 % gekregen, alle kapsters een loonsverhoging van 10%. Het verschil is natuurlijk idioot: waar-om zou een kapster minder moeten verdienen dan een kapper? Maar dat probleem speelt in veel meer bedrijven.
Wat verdient een kapper, zul je vragen. Nou ik kan het je precies zeg-gen: het basisloon is f 76,80 per week plus 10 % van de eigen omzet. Daar kunnen de volgende toeslagen bij komen: f 4,- voor de huur; f 9,- voor het bezit van de brevetten a, b en c.

De kappersbedrijven verzoeken het publiek geen fooien meer aan te bieden, omdat men daarmee het personeel in moeilijkheden brengt. Zij moeten fooien weigeren, wat onaardig overkomt, of kunnen alleen maar stiekem accepteren, wat hen in moeilijkheden brengt met hun baas.

15 oktober 1960

Het bericht komt uit Straatsburg; de bron is een Belg: er schijnt in de grond onder onze Groningse voeten een enorme aardgasbel te zitten. Proefboringen bij Heveskes en Slochteren wijzen erop dat het gaat om 300 miljard kubieke meter. De Nederlandse Aardoliemaatschap-pij (NAM) heeft tot nog toe niets over een dergelijke reusachtige vondst naar buiten gebracht.
De betrokken gemeenten verwachten weinig voordeel te hebben, maar misschien kan het gas gebruikt worden in nieuwe chemische industrieën. Of zou het soms ook in de kachel kunnen? In elk geval zou het eerlijk zijn als het arbeidsoverschot in onze provincie door de vondst wat verminderd zou worden. Wij zitten er niet op te wachten dat ons gas werkgelegenheid schept in Zuid-Holland.

In Straatsburg was er trouwens sprake van gas onder de Waddenzee. Het is dus allemaal weer rijkelijk vaag en de enige die meer defini-tieve mededelingen zou kunnen doen, de NAM, houdt zijn mond stijf gesloten. Men schijnt nog in onderhandeling te zijn met particuliere maatschappijen over de manier waarop het gasveld geëxploiteerd zal worden.

14 september 1960

Naast de idioten die de hele Waddenzee willen inpolderen heb je ook gekken die industrieel afvalwater in de Waddenzee willen lozen. Op een vergadering van Groningse hotemetoten uit industrie en bestuur is vastgesteld dat normale zuivering van het afvalwater veel te duur is. Alleen al voor de Veenkoloniën zou het gaan om een bedrag van 500 miljoen gulden.
Men denkt erover om twee persleidingen aan te leggen: een van het industriegebied rond het Hoendiep (dat wil zeggen: Hoogkerk) naar de Waddenzee zelf, een van de Veenkoloniën naar de Eems. Men re-kent erop dat het zelfreinigend vermogen van de Waddenzee voldoen-de is om het afvalwater te kunnen verwerken.
De leiding van Hoogkerk naar zee zou 27,5 km lang moeten worden en een diameter van 1,22 meter moeten hebben. Een dergelijke buis zou per minuut 70 kuub afvalwater naar zee vervoeren. Inclusief secundaire pijpen (van de fabrieken naar de persleiding) en pompen kost dat ruim 9 miljoen gulden.
Voor de Veenkoloniën zijn de getallen nog groter: er moet per mi-nuut 110 kubieke meter afvalwater moeten worden weggevoerd, wat vraagt om een buis met een doorsnede van 1,52 meter. De stinkende smurrie zou vanuit alle fabrieken, die ruwweg liggen in de driehoek Pekela - Veendam - Winschoten, eerst naar Zuidbroek moeten wor-den gepompt en daar moeten worden verzameld in een gesloten bas-sin. De kosten voor dit traject worden geschat op 27,5 miljoen. Om de troep vervolgens naar de Eems te krijgen zou de eigenlijke smeer-pijp (van 22 km) het bassin moeten verbinden met de zee. Deze verbinding kost inclusief bassin 8,5 miljoen gulden. De jaarlijks terugkerende kosten worden geschat op ruim anderhalf miljoen gulden. Op die manier is men redelijk goedkoop van de stank, en wat daar verder mee gepaard mag gaan, verlost. Maar tegen welke prijs?

P.S. Er valt ook nog iets te lachen: de totowet is in de Eerste Kamer verworpen!

12 september 1960

Er komt maar geen eind aan de Planta-affaire. Nu ook nog eens tientallen mensen ziek zijn geworden door het eten van andere merken Unilever-margarine, dit hoewel het bedrijf bezweert dat de nieuwe emulgator alleen aan Planta-rood is toegevoegd, heeft de regering gelast dat alle merken Unilever-margarine niet meer verkocht mogen worden. Alleen het merk dat in de plaats kwam van Planta, 'Diane', is uitgesloten van dit verbod.

In de winkels is men druk bezig de margarine uit de schappen te verwijderen. Bovendien wordt er zo massaal margarine terugge-bracht dat bijna alle winkeliers een personeelslid hebben vrijge-maakt om al die pakjes in te nemen. Vele huisvrouwen kopen boter onder het motto 'liever arm, dan ziek'. Er zijn echter ook tallozen die zich van de hele affaire niets aantrekken. Zij hebben de foute margarine gebruikt, maar er geen uitslag of iets dergelijks van gekregen. Blijkbaar is niet iedereen gevoelig voor de toegevoegde stof. Toch zijn er weer twee sterfgevallen gemeld. Het blijft een raadsel.

10 september 1960

Hoewel het kleuteronderwijs tegenwoordig gratis is, gaan in Winscho-ten toch nog veel kinderen van vier jaar niet naar de kleuterschool. Vele ouders vinden hun kleuters nog te klein om naar school te gaan en houden ze liever nog een beetje in huis. Daar kunnen ze ook spelen en hebben de moeders zelf toezicht. Het is natuurlijk ook hartstikke gezellig.
Had ik kinderen, ik zou ze helemaal niet naar school laten gaan. Het is toch eigenlijk te gek dat je een belangrijk deel van hun opvoeding in handen legt van mensen die je nauwelijks kent. Ik begrijp ook wel dat het recht op onderwijs voor iedereen een geweldige vooruitgang is geweest, dat was nou eens echt vooruitgang, maar aan de andere kant heeft het ook iets merkwaardigs. Nou ja, eigenlijk heb ik er niets mee te maken, dus waar bemoei ik me mee.

8 september 1960

Het aantal zieken door het eten van Planta wordt geschat op 50.000 tot 100.000 mensen. Sommige zijn alleen maar een tijdje onwel, anderen liggen doodziek in het ziekenhuis. De ziekte gaat gepaard met een aandoening van de huid, wat vrij onschuldig klinkt, maar niet is. De stof die Unilever aan de margarine had toegevoegd was een zoge-naamde emulgator. Deze zorgt er voor dat alle ingrediënten van de margarine bij elkaar blijven. Er zaten altijd al emulgatoren in de Plan-ta, maar men blijft steeds op zoek naar nieuwe (zeg maar: goedkope-re) stoffen. En dan denk je dat je alleen maar margarine op je brood smeert!

1 september 1960

Puur natuur is misschien toch het beste. Hoewel ik zelf nog altijd boter op brood doe, veruit het lekkerst, zijn toch miljoenen mensen over gegaan op margarine. Dat is ook veel goedkoper. Maar eigenlijk weet je niet precies wat je koopt als je in de zelfbediening een pakje margarine in je winkelmandje gooit. Dergelijk wantrouwen is niet geheel ten onrechte: Van den Bergh en Jurgens (Unilever) hebben aan de Planta iets toegevoegd dat voor de gezondheid niet al te best bleek. Er zouden al drie mensen aan zijn overleden en duizenden zijn er ziek van geworden.

7 juli 1960

Je houdt het niet voor mogelijk, maar de regering heeft een aantal keren moeten dreigen met een kabinetscrisis om de totowet er door te krijgen. Uiteindelijk hebben kabinet en kamer elkaar gevonden op een hoofdprijs van f 50.000,-, een maximum inleg van f 2,- per persoon en een monopolie voor de KNVB. VVD en PvdA waren eigenlijk tegen een beperking van de hoofdprijs en wilden bovendien twee toto's toelaten. Waarin een klein land groot kan zijn!

16 juni 1960

Een sportonderwerp, nou ja sport, dat de gemoederen al jaren bezig houdt is de voetbaltoto. Men kan daarbij gokken op de uitslagen van voetbalwedstrijden.
Ik heb het nooit zo precies gevolgd, maar de clou schijnt te zijn dat gokken in Nederland eigenlijk verboden is, maar aan de andere kant is de toto zo populair dat men toch niet echt durft in te grijpen.
De regering heeft nu eindelijk besloten waar de grens ligt: de inleg mag niet meer zijn dan f 1,- per persoon omdat anders het gezins-inkomen in gevaar komt. Bovendien is er een maximum gesteld aan de hoofdprijs: f 25.000,-.
De KNVB, de voetbalbond, krijgt het monopolie over de toto: ande-re 'voetbalpools' zijn niet meer toegestaan. Ook over de opbrengsten wil de overheid bij wet gaan beschikken. Deze moeten voor drie-kwart besteed worden aan sport en voor een kwart aan cultureel, maatschappelijk en charitatief werk.

17 mei 1960

Een sportmens ben ik niet. Sport is toch meer iets voor jonge men-sen, en ik ben veel, maar dat niet. Maar nu is er toch iets speciaals gebeurd in Winschoten. Of eigenlijk, niet in Winschoten, maar in Groningen. De spits van WVV, Klaas Nuninga, is semi-prof geworden bij Be-Quick. Hij zit nog steeds op de kweekschool, blijft daar ook op, maar denkt dat hij als voetballer meer kan gaan verdienen. Gezien de onderwijzerssalarissen heeft hij daar waarschijnlijk wel gelijk in.Hier in Winschoten reageert men dubbelzinnig: men vindt het zuur voor WVV die voor f 3000,- haar beste speler verliest - hij was vanaf zijn zevende lid van deze vereniging die hem de mogelijkheid gaf gedurende twaalf jaar zijn talent te ontwikkelen -, maar is anderzijds trots omdat een Winschoter toch maar mooi zo goed blijkt te zijn dat hij met voetballen zijn geld kan gaan verdienen.

3 mei 1960

Caryl Chessman is dood. De Verenigde Staten van Noord-Amerika hebben hem om het leven gebracht. Ze hebben hem vastgebonden op een stoel waaronder een bak met zwavelzuur stond. Boven die bak hing een container met bolletjes blauwzuur. De beul hoefde niets anders te doen dan een hendel over te halen: het blauwzuur viel in het zwavelzuur en het gas dat daardoor ontstond vergiftigde Chessman. Hij stierf in acht minuten. Behoorlijk inhumaan lijkt mij.

2 mei 1960

De Winschoter cabaretier Harry Dietrich (eigenlijk Harry Dieterman) is plotseling overleden. Hij werd 48 jaar. Veels te jong.
Vandaag zal vermoord worden Caryl Chessman. Hij is negen jaar geleden ter dood veroordeeld wegens ontvoering en verkrachting, maar heeft zijn schuld altijd ontkend. Door talloze processen te voeren en door het publiek te mobiliseren met behulp van boeken over zijn geval wist Chessman zijn executie jarenlang uit te stellen, maar nu lijkt hij toch gedoemd.

21 maart 1960

Eindelijk werd er ook in Nederland eens echt gestaakt. De bouw heeft ruim twee weken plat gelegen door een gezamenlijke actie van NVV-, KAB- en CNV-bouwvakbonden.
Waarom het precies ging is mij niet geheel duidelijk. Het schijnt te maken te hebben met het doorberekenen van de nieuwe, verhoogde lonen bij al lopende projecten. Volgens de werkgevers gaat hun dat 50 miljoen gulden kosten omdat zij bij de aanbieding uit zijn gegaan van de oude lonen. De vakbonden zijn echter van mening dat de werknemers met dit probleem niets te maken hebben. De rechter ondersteunde dit standpunt.
Uiteindelijk was het de regering die de werkgevers dwong de CAO te ondertekenen. Zij deed dat door het ondertekenen van een prijzen-beschikking. Daarop gingen de werkgevers -liberalen, katholieken en christenen - accoord met de voorgestelde CAO.

5 maart 1960

Ik meen me te herinneren dat ik het er al eens eerder over gehad heb: de doorbraak van de Venna naar de Stationsweg. Er is nu een tekening waarop men kan zien hoe een deel van de Winschoter binnenstad voor deze doorbraak verwoest zal worden. Ik heb die kaart voor je overgetekend. De pijl geeft natuurlijk aan waar gebroken zal worden.

Op zo'n kaart ziet het er nog redelijk vredelievend uit, maar in werkelijkheid staan langs al die straten huizen die tegen de grond moeten.
Het doel van de doorbraak? Men wil binnenstad en omgeving een gestalte geven die een gezonde functionele ontwikkeling mogelijk maakt. Gooi maar in mijn pet.
Men verwacht dat de aanwijzing van Winschoten als industriekern zal leiden tot groei van de bevolking. Dat betekent ook dat B&W en de ambtenaren een salarisverhoging krijgen: zij worden betaald naar de grootte van hun gemeente, waarbij 18.000 inwoners een magische grens is.
Meer inwoners en meer geld onder die inwoners betekenen meer omzet voor de winkeliers. Die omzet moet blijkbaar gerealiseerd worden in het centrum van Winschoten (niet in de buitenwijken en al helemaal niet in Veendam). Daarom moet de binnenstad bereikbaar worden voor auto's. Blijkbaar heeft de Winschoter middenstand een speciale ingang op het stadhuis.

17 februari 1960

Een van de idee-fixes die de Nederlandse politiek beheersen is de inpoldering van alle zeegebieden die niet direct tot de Noordzee behoren. Blijkbaar zien politici bij eb droogvallende gebieden voor-namelijk als modderige poelen met schelpdieren en vogels. Het zal je dus niet verbazen dat de Waddenzee hoog op de lijst staat van in te polderen gebieden.
Men wil beginnen met de Lauwerszee, alleen is er nog geen geld voor beschikbaar. De regering heeft zelfs nog geen beslissing genomen over inpoldering. Ook verbetering van de bestaande dijken of enkel afsluiting van de Lauwerszee behoren tot de mogelijkheden. De Kamer is unaniem voor inpoldering, maar de regeringsfracties willen de regering nog wel wat tijd geven.

4 februari 1960

Het is jou vast ook wel opgevallen dat overal (ik neem althans aan dat dat niet alleen in Winschoten het geval is) onbewoonbaar verklaarde woningen staan waarin nog wel mensen wonen. Om te voorkomen dat er in de toekomst nog meer van dergelijke huizen ontstaan heeft de regering in 1957 geprobeerd particuliere bezitters van huurwonin-gen te dwingen hun panden beter te onderhouden. Dat gebeurde door middel van een huurblokkering: bij onvoldoende onderhoud mocht men geen volledige huurverhoging doorvoeren.

Talloze eigenaren hebben deze wet aan hun laars gelapt en worden door het nieuwe kabinet daarvoor beloond met de afschaffing van de huurblokkering. Zo zie je maar dat de PvdA toch nog ergens goed voor was.

29 januari 1960

Een land waar ik mij nooit mee bezig houd is IJsland. Maar nu is daar toch iets bijzonders aan de hand: de regering wil de inkomstenbelas-ting afschaffen. De inkomsten van de staat zullen daardoor dalen van 150 miljoen naar 70 miljoen, maar men heeft ook minder geld nodig omdat de kosten van het innen hoog zijn. Blijkbaar werd belasting daar op zo'n grote schaal ontdoken dat men op deze manier goed-koper uit is.
Je stelt je voor dat al die IJslanders zo ver van elkaar wonen dat be-lastinginning bijna onmogelijk is. Dan begrijp je ook meteen waarom in Nederland altijd zo braaf betaald wordt. Of zou ik soms de enige zijn die vindt dat belasting betalen een goede zaak is?

28 januari 1960

Even wat klein nieuws uit Winschoten zelf. In de eerste plaats de auto en zijn grootste makke: hij moet ergens staan. Parkeerplaatsen dus. Niet alleen bij de huizen, maar ook in het centrum, want de mensen moeten met de auto bij de winkels kunnen komen.
Op de plek waar nu nog het diep loopt kan men straks gelukkig een groot aantal parkeerplaatsen creëren, maar naar de mening van B en W komen die te ver van het centrum te liggen. Blijkbaar bedoelt men met het centrum het eind van de Langestraat en de Torenstraat. De Mousehörn krijgt juist een steuntje in de rug door de nieuwe parkeerplaatsen.
De gemeente wil parkeerplaatsen in de buurt van de kerk en het oog van B&W viel op het Schönfeldplantsoen. Gelukkig ging de gemeente-raad daar niet mee akkoord. We houden dus nog een beetje groen in de binnenstad.
Het uitbreidingsplan St. Vitusholt gaat wel door, waardoor er in dat gebied 658 woningen en 8 winkels kunnen worden gebouwd.
Al die nieuwbouw heeft ook gevolgen voor ons badhuis. Omdat steeds meer mensen een douche in huis hebben, wordt van het badhuis steeds minder gebruik gemaakt. Het is zo erg dat de badmeester de lol aan zijn werk heeft verloren: hij doet een groot deel van de tijd niets en hij is geen stilzitter. Daarom heeft hij de gemeente verzocht hem aanvullende werkzaamheden te geven als loodgieter. Dat, of hij wenste het badhuis geheel te verlaten. In dat geval zou hij echter niet in de dienstwoning kunnen blijven wonen.
Bijkomend probleem is dat de gemeente loodgieterswerk normaal gesproken uitbesteed aan plaatselijke bedrijven. Door een loodgieter aan te stellen wordt er met die gewoonte gebroken en door de precedent-werking dreigt het gevaar van een gemeentelijke loodgie-tersdienst. Een oplossing voor dat probleem heeft men nog niet gevonden, maar het badhuis zal in de toekomst alleen nog op vrijdag en zaterdag open zijn.